Дзеці Аліндаркі - Ольгерд Иванович Бахаревич
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
Што рабіць? Яны ведалі, што нельга вымаўляць уголас гэтае пытаньне — ніколі пра гэта не дамаўляліся, але ведалі, і Лёся ведала, і Лёччык ведаў: варта прамовіць гэтыя словы — і нічога ня выйдзе. А Лёсі так хацелася іх сказаць. Нават ня Лёччыку, і ня гэтаму сьветламу колу высока над іхнымі галовамі, і не самой сабе — а камусьці, хто ўсё так прыдумаў. Хтосьці хадзіў кругамі вакол іх, і вырвацца за намаляваны ім круг было цяжэй, чым яны думалі.
Ім бы толькі на мапу трапіць. А там дарога знойдзецца.
«Трэба берагчы наш Атлас», — сказаў у цемры Лёччык. — «Не забыцца яго, калі пойдзем далей».
«Я не забудуся», — сказала Лёся і пагладзіла яго па каленцы. — «Давай спаць. Зможаш?»
«Змагу», — пачуўся голас Лёччыка, такі сонны, быццам ён толькі і чакаў яе прапановы.
Лёся прыціснулася да Лёччыка, адчуваючы, як абмякла ягонае цела, і заплюшчыла вочы. Ёй падалося, што толькі на хвілінку — а калі адплюшчыла, наверсе ўжо сьвятлела воблака запхнутай у хатку раніцы і пахла туманам і холадам.
«Лёччык», — паклікала яна, дастаючы руку з пад ягонай майкі.
«Што?» — голас быў такі, быццам яе брат так і не засынаў.
«Слухай, а адкуль ты ўзяўся?»
«Я твой брат», — сказаў Лёччык, нешта калупаючы: ці то пазногці на нагах, ці то зямлю вакол сябе.
«Я не дурная, я ведаю, што ты мой брат», — пацягнулася Лёся. — «Але адкуль ты ўзяўся? Цябе не было — а потым ты ёсьць, і брат, і ўсё іншае, і мы ў лягеры, і вось тут сядзім. Але ты сам памятаеш, адкуль ты ўзяўся?»
«Як усе людзі», — сказаў Лёччык, падумаўшы. — «Калі цябе завуць, калі называюць нейкім словам, значыць, ты ёсьць».
«Але ня ўсе хлопчыкі мне браты», — сказала Лёся, прыўзьнімаючыся. — «Разумееш, пражэрлівая скаціна?»
«Таму што яны ня лёччыкі», — упэўнена адказаў Лёччык.
І ў гэтым была нейкая такая пераканаўчая лёгіка, што Лёся зноў засунула рукі яму пад майку і заснула.
Раніцай бабуля іх пакарміла. Яны пачулі яе крокі, яшчэ толькі калі яна падыходзіла да хаткі, успомнілі яе рот і падумалі, што няблага было б пачысьціць зубы. І вырашылі, што калі рушаць далей, знойдуць сад і зьядуць там па яблыку. Так казаў дантыст у лягеры: калі раптам няма шчоткі і пасты, можна зьесьці яблык. Але, вядома, гэта на скрайні выпадак.
Бабуля ўвайшла ў хату — і на іх пасыпалася мокрая, сьлізкая, дробная рыба. Некаторыя рыбіны былі яшчэ жывыя, біліся ў іх пад нагамі, Лёччык падымаў іх, а яны высьлізгвалі ў яго з пальцаў, проста на Лёсю.
«Ежце, дзеткі», — пачулі яны зьверху бабулін малады сьмех. — «Толькі што налавіла. Хочаш, смаж, хочаш, вары… Што, няма апяціту? Дык паявіцца! Кончыліся прыпасы, як прывязуць, дык дам хлеба. А пака што — із таго, што была. А патом, што была, то і палюбіла…»
«Па Языку правільна — тово і что!» — крыкнуў наверх Лёччык.
«Маўчы ўжо, унучак, маўчы, маскалік», — павысіла голас бабуля. — «Напіхалі ў галаву, дык думае, што самы вумны. Ты-та можаш і ня жэрці, а сястра твая ногі працягне. Дык і сачы за ёй».
Рыба памірала. Ледзь бачныя целы торгаліся, і Лёся пачувалася так, быццам яны зь Лёччыкам сядзяць у вадзе — далі нырца ў возера і прытуліліся адно да аднаго ля самага дна. І вынырнуць ня могуць. Паветра ў лёгкіх канчаецца, але ёй ня страшна. Бо можна жыць і тут, пад вадой. А каму напраўду зусім ня страшна, дык гэта Лёччыку. Ён паводзіўся так, быццам можа ў любы момант выбрацца зь яміны і пайсьці далей. Далей, на мапу — і па мапе. Лясамі, дарогамі, азёрамі, па вершалінах дрэваў, па ўзгорках, пераступаючы праз далягляд. Проста яму пакуль што ня хочацца. Або ён чакае, каб зь яго выйшла ўсё паветра — каб не замінала ісьці, не цягнула да зямлі. Паветра — гэта камень.
«Паветра — гэта камень», — сказала Лёся.
«Камень, які вісіць на шыі», — сказаў Лёччык. — «Здымі — не здыму. Здымі — не здыму».
«Здыму», — сказала Лёся і паклала рукі яму на шыю.
Увечары яны атрымалі паўвядра вады — азёрнай вады, якая падалася ім нават смачнейшай, чым у лягеры. Бабуля выліла яе ў яміну — яна ліла яе тонкім струменем, і Лёся і Лёччык па чарзе падстаўлялі раты. Вядома, бабуля магла спусьціць ім вядро — але не зрабіла гэтага, і Лёся ведала, чаму. Таму што Лёччык і яна ўхапіліся б за вяроўку, ці за дрот, ці за палку, на якой бы пагойдвалася гэтае смачнае, смачнае, такое смачнае вядро — і пацягнулі б уніз, і мелі б цяпер штосьці ў руках.
Зброю. Надзею. Любоў.
«Што рабіць, што рабіць…» — прыгаворвала бабуля, седзячы на краі яміны і быццам адказваючы ім — хаця яны ні пра што такое не пыталіся. — «Падумаю яшчэ. Хаця што тут думаць. Цябе, дзеўка, прадам. Але потым прадам, не цяпер. Фэльчару прадам, а ён далей прадасьць. Хто яго ведае, куды, ёсьць месца, куды такіх купляюць, для вопытаў. Нейкую косьць шукаюць. За такую, як ты, фэльчар добра заплоціць. А зь цябе, разумнік, сабаку сабе зраблю. Падох мой сабака. Утапіўся. Паўлікам звалі. Я яго яшчэ малым узяла, аддыхалі тут адны, турысты, з самай Масквы. Хаця дзе тая Масква…»
Бабуля задумалася.
«На карце гэтай вашай Масква ё?»
«Няма такога гораду», — сказаў Лёччык гучна, і бабуля вылаялася.
«Цябе самога няма, ёлупень», — нахілілася яна над ямінай. — «Думаеш, ты ёй брат? А, унучак? Бра-а-ацік… У цябе тут вабшчэ права голаса нет! Я яшчэ ня поняла, хто ты, але пайму, пайму, ня бойся. Вось жа гаўнюк, Маскву ён ня знае!»
«Маскву прыдумалі людзі», — сказаў Лёччык роўным і спакойным голасам. — «Гэтаксама, як бога, або д'ябла. Масква — мітычнае месца, дзе ўсе гавораць па Языку. А такога не бывае».
«Па языку, па языку», — забурчэла бабуля, але супакоілася. — «Ні Бога яму няма, ні Масквы… Бязбожнае ты сазданіе. Хто цябе нарадзіў, нехрысьця! Будзеш у мяне малітвы чытаць кожны божы дзень! І ў царкоўцы прыбіраць. Ёсьць тут царква ў лесе, мая собсьцьвенная… Жалка, там вас павянчаць не магу».
«Павянчаць?» — спытала Лёся, лежачы ніцма на дне яміны. Ёй здавалася, яміна робіцца ўсё глыбейшай. І над ёй, у смуродзе гнілой саломы, чапляючыся за сьценкі пазногцямі, вісяць іншыя Лёсі — шмат Лёсяў, якія адкрываюць
