Дзеці Аліндаркі - Ольгерд Иванович Бахаревич

Дрыжук азірнуўся, каб паглядзець, як адрэагавала на гэтыя словы камандзіра Броня. Тая пачырванела, ухапілася ўмольным поглядам за Дрыжука, быццам абяцаючы яму нешта. Дрыжук паправіў на плячы вінтоўку і адвёў вочы.

Якія ў яе скулы выразныя, падумаў Дрыжук. Як у царэўны ўсходняй. Шкада такую. Вось бы камандзір яшчэ штосьці расказаў пра яе. Калі Дрыжук пачуў тыя словы пра ворагаў і пра бульбу, ад якой ішла духмяная пара, унутры яго…

«Чытаць далей?» — дрогкім голасам запытаўся Міхась Барадаўкін, не падымаючы вачэй.

«А што, яны там усе па-нашаму гавораць?» — спытала нясьмела Лёся.

«Ну да, эта ж нашы людзі», — рашуча сказаў Міхась Барадаўкін. — «Як жа ім яшчэ гаварыць?»

Лёччык паглядзеў на яго з сумневам, але нічога не сказаў.

«Чытайце», — дазволіла Лёся.

«Калі Дрыжук пачуў тыя словы пра ворагаў і пра бульбу, ад якой ішла духмяная пара, унутры яго скаланулася нешта — і яму на нейкі момант зрабілася добра: быццам здранцьвелую сьвядомасьць пачалі паколваць тонкія голачкі справядлівасьці. Але патрэбны быў працяг — бо пара ад той варожай бульбы сплывала ў нікуды. Ды камандзір, відаць, вырашыў распальваць у іх прагу помсты невялікімі і строга вызначанымі порцыямі, ён як дровы ў буржуйку засоўваў. Што ж, на тое ён і камандзір.

Колькі ёй гадоў? — задумаўся Дрыжук, употай азіраючыся на гэты маладжавы твар. Сорак? Пяцьдзясят? Яна магла быць яму маці. І раптам Дрыжуку захацелася, так захацелася, што ажно моцы не было, каб гэтая кабета ў яго за сьпінай абняла яго і пацалавала. Як маці цалуе сына. Дрыжука даўно ніхто не цалаваў. Ну, за выключэньнем Сідарава, канечне. Той, як нап’ецца, заўсёды цалавацца лезе. Дрыжук яго ўжо аднойчы папярэджваў: яшчэ раз палезеш, Сідараў, адстралю табе самае дарагое. Сідараў апраўдваўся: маўляў, я ж цябе як роднага.

Вось зараз абярнуцца, падняць вінтоўку — і ў камандзіра. Напавал. А потым парабэлум з кішэні ватоўкі — і ў Сідарава, проста паміж залітых крадзеным самагонам вачэй. І тады дайсьці да лагчынкі, упасьці ў яе разам з гэтай царэўнай, разам з гэтай мамай, і пакласьці галаву ёй на калені, і няхай яна сама, выгладзіўшы яму валасы пад аблавушкай да самых мазгоў, закапае яго тут, у гэтым сьнезе, на якім усе сьляды — як на далоні. Іхны лягер знойдуць, зусім хутка знойдуць. Дык ці ня ўсё роўна…

„Што, Броня?“ — зноў загаварыў камандзір, важна пакручваючы кавалерыйскія вусы. — „Пасінела ўся, усё роўна хірург зь цябе ляльку бяз рук бяз ног зробіць, нават калі б мы — я чыста тэарэтычна кажу — нават калі б мы цябе адпусьцілі. Але вайна тэорыяў не прызнае? Правільна, Сідараў?“

„Так точна“, — буркнуў Сідараў, ня зводзячы вачэй з гэтых пятак, зусім ня сініх, а румяных, як шчокі на марозе.

„Вось, і Сідараў пацьвярджае“, — выгукнуў у марознае паветра камандзір. — „А ты падумай, Броня, сама. Калі ў добра працепленай камэндатуры, нашымі дровамі працепленай! — ты, камсамолка, для ворагаў дакумэнцікі перакладала, калі на сваёй гэтай мове паганай калябарацыянізмам зь імі займалася ў цёплых пасьцельках іхных, калі табе футэрачак далі, як прэмію за тое, што ты радзіму прадавала — дык табе здавалася, што няма нідзе ні зімы, ні помсты? Дык пагавары цяпер з народам, адкажы яму, чаму табе так цёпла было? Маўчыш?“

Калі б не вайна, я б з такой ажаніўся, падумаў Сідараў, тыцнуўшы Броню ў ладную, тонкую сьпіну руляй вінтоўкі — ня толькі каб выслужыцца перад камандзірам, хаця і гэта, вядома, таксама, але і каб хоць нечым дакрануцца да яе скуры, такой гладкай, з пушком, што яе хацелася пацалаваць. Мне ўсе зайздросьцілі б. А больш за ўсё я сам бы мучыўся, падумаў са скрухай Сідараў. Бо з такой ажаніцца — потым век ад рэўнасьці паміраць. Не, так ёй і трэба. У лагчынку яе. Хаця лепш бы ў ложак. Я такі раўнівы, падумаў Сідараў, пабачыў бы яе зь нейкім хлюстом, дастаў бы гранату — і… І што гэта Дрыжук наперадзе ўсё азіраецца? Паклаў вока на камсамолачку?

„Ты, Броня, мусіш ведаць, што вінаватая сама!“ — зноў узяўся напасьледак выхоўваць палонную камандзір. — „Так ужо сьмяялася ад шчасьця, так залівалася, калі ворагі, фашысты гэтыя ёй — вось сучка малая! Ну не магу проста! — калі ворагі гэтыя ёй лісапет купілі! Прадала радзіму за лісапет! Твой татка дзе? На фронце! Мамка дзе? Мамка радысткай, у Маскве! А ты? Мне расказвалі твае аднагодкі, як ты пад гармонік варожы, так, так, пад губны іх паскудны гармонік песенькі пяяла! А на загуменьні тым часам нашых байцоў расстрэльвалі! Так што памерзьні, памерзьні!“

Камандзір замаўчаў, сьліна ў куточках яго вуснаў ператварылася ў лёд, і ён счысьціў яго, зьняўшы рукавіцы. Заадно і з вусоў. Увесь твар зьледзянеў. Ён паглядзеў на малую, якая крочыла паміж Дрыжуком і Сідаравым, крочыла так марудна, угрузаючы ў сьнезе, што яны натыкаліся на яе. Да лагчыны заставалася зусім трохі. Павярнуць за ельнік, і гатова. Камандзір успомніў сваю дзяўчынку, з вачыма, як тыя васількі. Дзесьці за тысячу кілямэтраў, у эвакуацыі, тая дзяўчынка сядзела і пісала яму пісьмо. Якое гэта было б шчасьце — пасадзіць яе зараз на калені, прыціснуцца да яе калючай шчакой, узяць яе маленькую руку ў сваю…

„Дрыжук!“ — крыкнуў камандзір. — „Што, ня бачыш, тут павярнуць трэба! А ты куды прэш, маць тваю?“

Дрыжук спыніўся, пераводзячы дух. Цяжка ісьці па такім сьнезе. Наваліла, як салдат пасьля пабыўкі.

„Сідараў!“ — камандзір рашуча пайшоў да ельніку. Ён ужо бачыў камель паваленага дрэва, бачыў лагчыну, да краёў поўную сьнегу. — „Вазьмі яе! На рукі вазьмі, ёлупень!“

Сідараў падхапіў маленькае цела на рукі і панёс у ельнік. Цела крычала і хацела есьці. Сідараў даў яму пасмактаць лядыш са свайго рукава. Дрыжук панура ішоў сьледам, арудуючы вінтоўкай, як кіем.

Неўзабаве яны падышлі да лагчынкі. Камандзір яшчэ раз праверыў арыенціры — ці тое гэта месца. Сідараў аддаў малое Дрыжуку, і той паклаў яго ў сьнег. Яны пастаялі крыху, душачыся папяросамі.

„Зараз“, — сказаў камандзір. — „Зараз“.

Дрыжук нехаця кінуў папяросу ў сьнег.

„Думай пра ворагаў, Хведар“, — параіў камандзір. Дрыжук зьдзіўлена азірнуўся. Камандзір яшчэ ніколі не называў яго так. Ён узяў вінтоўку Сідарава, няўклюдна ўзяў, як гарадзкі за касу бярэцца, і нерашуча ўзьняў яе, думаючы пра тое, што зараз бы чаю. Можна нават бяз цукру».

Некалькі хвілін Міхась Барадаўкін сядзеў моўчкі. Яму падавалася, што словы яшчэ вісяць у