Санэты (на белорусском языке) - Уильям Шекспир

Нам нагадаюць зморшчкi ў шкле люстраным Дарогу, што на могiлкi вядзе. А стрэлкi часу - як бесперастанна Ён па-зладейску ў нябыт iдзе.

Каб думак шчырых не згубiла памяць, Ты запiшы, i я iх запiшу. Як дзецi родныя, яны устануць, Нам дапамогуць лепш пазнаць душу.

З старонкi кожнай скарб нам прамянiцца, А ў кнiзе добрай - цэлая скарбнiца.

78

Цябе так часта я у вершах клiкаў, Твой вобраз так мне добра дапамог, Што спевакоў другiх кагал вялiкi Пачаў цябе ўслаўляць, як толькi мог.

I вочы, што наўчылi пець нямога, А невукаў - узняцца у прастор, Мастацтва здольных збольшылi намнога, У крылле iм далi багата пёр.

А ўсё ж ты мусiш мною ганарыцца: Мае ўсе творы створаны з табой. Калi ў другiх твой вобраз прамянiцца, Дык у маiх - жыве з усёй красой.

I тое, што несамавiтасць пiша, Тваёй рукой узведзена на ўзвышша.

79

Пакуль адзiн я пiў з твае крынiцы, Зiхцелi вершы дзiўнай пекнатой. Але цяпер iм суджана зацьмiцца, А музе - месца саступiць другой.

Я згодзен: варты вартага i варты, Але што б iншы нi стварыў пясняр, Ён толькi аддае, што вiнаваты, Ён доўг дае, а не прыносiць дар.

Калi пачне тваю ён славiць цноту, Дык, значыцца, крадзе ў тваiх жа дзей. Красу ён славiць - зноў маленькi клопат: Прыносiць дар, якi ў цябе ж крадзе.

Не думай дзякаваць за "пахвалёны", Бо сам сабе заплацiш доўг ягоны.

80

Я спраняверыўся ў сабе зусiм, Калi падумаю, якi мастак Складае творы з iменем тваiм, Бо не магу зраўняцца з iм нiяк.

Твая душа - як мора шырынёй, На iм прастор для ўсякiх ветразей: I карабель iдзе сваёй хадой, I човен мой не менш рызыкаўней.

Ты толькi можаш зратаваць мяне, Бо човен мой - нядужы i стары. А той плыве бяспечна праз вiры, Таго нiяк пагiбель не кране.

Калi я згiну ўсё-ткi ў акiяне, Мая пагiбель праз каханне стане.

81

Хоць да мяне памрэш ты, хоць пазней, Калi ў зямлi мае сатлеюць косцi, Нiяк не згасне бляск тваiх вачэй, Твой вобраз чараўнiчай прыгажосцi.

Бяссмертным зробiцца тваё iмя, Калi навекi згiну я аднойчы. Звычайнай будзе могiлка мая, Красе тваёй - усе людскiя вочы.

Твой вечны помнiк - мой сардэчны верш, Для нашых дзён, для часу, што настане, Для тых людзей, з якiмi ты жывеш, Для тых, што прыйдуць пасля iх згасання.

Так, як дыханне з роду ў род iдзе, Ты будзеш жыць на вуснах у людзей.

82

Не заручоны з музаю маёй, Ты можаш быць паблажлiвым для тых, Што кожны твор табе прысвецiць свой, Благаславення просячы для кнiг.

Каб славiць розум, прыгажосць тваю, Мой талент вельмi сцiплы i малы. А новы час, на сiлу ўсю сваю, Нясе табе багата пахвалы.

Але калi ад новых спевакоў Пачуеш красамоўны iх тандэт, Тады ацэнiш праўду шчырых слоў, Якiя даў ад сэрца друг-паэт.

Малюнкi iх - як нежывыя ўсе, А вобраз твой - радня самой красе.

83

Я думаў, што красе тваёй цудоўнай Нiякiх штучных не патрэбна фарб I што паэт наўдачу мерай роўнай Аддасць табе пазычаны iм скарб.

Таму i размаўляў я цераз зубы, Чакаючы, каб пекната сама, Устаўшы, свету давяла ўсяму бы, Што лепшай, чым твая, нiдзе няма.

Але за грэх маё маўчанне ўзята. Тым часам модныя ўсе песняры, Намераў добрых маючы багата, Цудоўны скарб хаваюць да пары.

Жыцця ў вачах ты маеш больш, чым гэта Маглi бы выказаць i ўдвух паэты.

84

I хто больш красамоўны? Той, якi, Абмежаваўшыся найбольшай хвалай, Сказаў, што ты - якраз, як сам, такi, Бо скарбу большага на свеце не бывала.

Той бедны верш, якi не дадае Пры апiсаннi слова цi другога. Затое збольшыць вартасцi свае, Хто скажа: "Ты падобны на самога!"

Калi праўдзiва апiсаць, як ёсць, Усё, што створана самой прыродай, Дзiвiцца будзе свет на прыгажосць, Здзiўленнем дасць паэту ўзнагароду.

Але i небяспека ёсць ва ўсiм: Каб не перахвалiлi разам з тым.

85

Прыцiхлi з музаю мы, як нямыя, Тым часам плойма модных песняроў, Пабраўшы ў рукi пёры залатыя, Да кучаравых прылягла радкоў.

Пакуль яны грымзоляць спрытна словы, Я думы думаю свае адзiн I, як дзячок да псалмаў адмысловых, Да гладкапiсаў дадаю: "Амiн!"

Пачуўшы хвалу, пасылаю кожнай: "Але!", "Папраўдзе, так!", "Во гэта - верш!" Хоць так пачуццi выказаць няможна, Любоў к табе я выкажу найлепш!

Цанi за пуставейнасць спевакоў, Мяне - за думкi цiхiя, без слоў.

86

Цiкава б знаць, паэзiяй сваёй, Што на ўсiх ветразях нясе iмкненнi, Спынiў ён лёт фантазii маёй I пахаваў у месцы нараджэння?

Цi самы ён, каго якiсьцi дух Вучыў ствараць пачварныя стварэннi. Цi, аб'яднаныя, яны удвух Мае пазабiвалi летуценнi?

О, не! Нi ён, нi ўсе дарадцы з iм Маёй паэзii забiць не могуць! Ён, са сваiм дарадчыкам начным, Мяне жудой сваёй не перамогуць!

Але, як ты яго ўзнёс да нябёс, Я страцiў тое: што у сэрцы нёс.

87

Бывай! Цябе нiяк я не стрымаю, Занадта ты, любоў, любiма мной. Цябе з сваёй вязнiцы вызваляю, Сам развiтаўшыся з тваёй турмой.

Як я ўладаў дарункамi тваiмi I дзе заслугi для такiх дароў? Калi любоў назад усё аднiме, Якое б права, каб не даць, знайшоў?

Дарыла ты мне безрахубна скарбы, За што - не ўцямлю да сяе пары. Вялiкi грэх я на душу узяў бы, Каб не вярнуў табе твае дары.

Я над табой нiбыта ў сне ўладарыў. Калi прачнуўся - знiк i след ад мараў.

88

Калi мяне знялюбiш ты зусiм, На ўсё маё нядобрым вокам глянеш, Я пагаджуся з выракам тваiм, Сам на сябе я выйду на змаганне.

Свае пахiбы ведаючы ўсе, Супроць сябе магу сказаць такое, Што мне бяды багата прынясе, Яшчэ вастрэй тваю наточыць зброю.

I, зрэшты, буду ў выйгранцы i я: Хоць у змаганнi пацярплю я страту, Памогшы перамозе, удвая За ўсе выдаткi атрымаю плату.

Я так люблю цябе, што без дакора Гатоў прыняць якое згодна гора.

89

Скажы, што ты знайшла ў мяне загану, Прыйсцi з якой i здрадзе балазе, Скажы: кульгавы я. Адразу стану Кульгаць сумысна на адной назе.

Не знойдзеш слоў ты, каб мяне пакрыўдзiць, Такiх, як сам я на сябе знайду. Як ты жадала, перамена прыйдзе Табе на радасць, на маю бяду.

А знаючы, табе што даспадобы, Парэжу дружбы нашай нiцi ўсе. I што калi мiж намi нi было бы, Няхай няпамяць пылам разнясе.

Супроць сябе я на змаганне стану: Мне вораг той, табе хто не жаданы.

90

Калi знялюбiш - знелюбi хутчэй, Пакуль мне свет рыхтуе ўкрыжаванне. Лiеш мне горыч - налiвай паўней. Страшней за ўсё чаканне пакарання.

Цяжкое гора пасылае лёс, Не трэба i табе з сваiм пазнiцца. Навошта б золак мне iмжу прынёс, Калi ўсю ноч грымела навальнiца?

Пакiнь мяне, ды не ў апошнi час, Калi ушчэнт закатуюць нягоды. Раптоўна кiнь, каб праглынуў я ўраз Свой горкi жаль ад найвялiкшай шкоды.

I што нягоды дробныя тады, Калi цябе губляю наўсягды?

91

Той ганарыцца талентам, багаццем, Паходжаннем, той знатным сваяком, Той модна скроеным, дзiвосным плаццем, Той сокалам, стаеннiкам цi псом.

I кожны так: шукаючы, знаходзiць Усё, што радасць для яго нясе. Маё ўсё шчасце ў гэткай асалодзе, Ў якой сабраны iншыя усе.

Твая любоў мне даражэй багацця I гонару вяльможнага мiлей. З ёй не зраўняцца самай пышнай шаце, Яна за слодыч нават прыямней.

Ты, адабраўшы гэты скарб знянацку, Мяне заручыш з доляю жабрацкай.

92

Нiяк не здзейсняцца твае жаданнi: Маёй ты будзеш да апошнiх дзён. Жыццё маё залежыць ад кахання: Канец кахання дасць мне вечны сон.

Чаго баяцца горшае напасцi, Калi найменшая прыводзiць смерць? Маё няшчасце - можа, ў iм i шчасце Твайго гумору змены ўсе цярпець.

Калi жыццё залежнае такое, Чаго ж мне добрага чакаць ад здрад? З каханнем я i з вечным супакоем Цяпер аднолькава спаткацца рад.

Але з дабра бывае нам i лiха: Ты можаш здрадзiць. Здрада ходзiць цiха.

93

Я жыў бы так, як ашуканы муж, Якi цябе любiць не перастане. Кахання цень здаваўся бы яму ж, Нiбыта як сапраўднае каханне.

Не бачу змен у позiрку тваiм, У iм няма варожасцi нiякай. Не так, як на аблiччы дзе-якiм Накрэслены усiх злачынстваў знакi.

Ты, з ласкi неба, што ад нас вышэй, На твары маеш пекнаты зiхценне. Што б нi было на сэрцы, а з вачэй Заўжды свiцiцца яснае праменне.

Красой ты яблык Евы нагадала б, Каб цнота выгляду адпавядала.

94

Хто не пакрыўдзiў слабага нiчым, Не назаляў уладаю нiкому, Ўзрушаў хто iншых, сам жа разам з тым Халодны быў, як камемень нерухомы,

Той ад жыцця найлепшы мае дар, Узбагацiць яго сваёй ашчадай, Той над сабою поўны гаспадар, Для ўсiх другiх - узор ён i парада.

Належыць лету водар летнiх квет, Хоць кветка тая пацвiце i звяне. Калi ж загана ў ёй праложыць след, Нат пустазелле прыямнейшым стане.

Дзядоўнiк сэрцу нашаму мiлей, Чым водар цвiлых i гнiлых лiлей.

95

Якой красой, прывабнасцю якой Ад воч людскiх грахi твае схаваны! Ды, як на ружы плямачкi пад тлёй, I на табе застаўся след заганы.

Маўчаць не змусiш ты людскi язык, Ён так змяшае праўду i няпраўду, Што, як, здаецца б, грэх нi быў вялiк, Хвалой табе адразу загучаў бы.

Якi даеш палац дзiвосны ты Для той спакуснай i распуснай змусты! Пад засенню цудоўнай пекнаты Становiцца прывабнаю распуста.

Ды не забудзься, што iржа, на жаль, З людской нядбайнасцi, знiшчае сталь.

96

Адны - вiну кладуць на маладосць. Не хочуць бачыць той вiны другiя. А ўсе твае грахi i прыгажосць Кахаюць маладыя i старыя.

Падобна, як тандэтны самацвет Зiхцiць зырчэй на пальцы у царыцы, За дабрадзейнасць грэх прымае свет, На ўсё благое можа ён забыцца.