Категории
Самые читаемые
onlinekniga.com » Проза » Проза » Гронкi гневу (на белорусском языке) - Джон Стейнбек

Гронкi гневу (на белорусском языке) - Джон Стейнбек

Читать онлайн Гронкi гневу (на белорусском языке) - Джон Стейнбек

Шрифт:

-
+

Интервал:

-
+

Закладка:

Сделать
Перейти на страницу:

- Тут працы шмат, а вада, можа, усё роўна перальецца, - не згаджаўся Ўэйнрайт.

- Чаму ж не папрацаваць, усё роўна сядзiм склаўшы рукi. А такога добрага прыстанiшча больш нiдзе цяпер не знойдзем. Пайшлi. Пагаворым з суседзямi. Калi ўсе возьмемся, справiмся.

Эл сказаў:

- Калi Эгi паедзе, я з ёю.

- Паслухай, Эл, - сказаў бацька. - Калi нiхто не згодзiцца, усiм давядзецца ехаць. Ну, пайшлi пагаворым. - Яны ўцягнулi галовы ў плечы i хуценька спусцiлiся па сходках, падышлi да суседняга вагона i паднялiся да адчыненых дзвярэй.

Мацi сядзела каля печкi, падкладаючы сучча ў слабы агонь. Падышла Руцi, прыцiснулася да яе.

- Хачу есцi, - заныла Руцi.

- Ты не галодная, - сказала мацi. - Толькi што добра паела кашы.

- Я хачу яшчэ такога печыва. Гуляць нi ў што нельга. Мне сумна.

- Хутка будзе весела, - сказала мацi. - Пачакай крышку. Цяпер ужо зусiм хутка. У нас будзе домiк i ферма, ужо хутка.

- Я хачу сабаку.

- Будзе ў нас i сабака i кошка.

- Рыжая?

- Не прыставай, - узмалiлася мацi. - Перастань мяне мучыць, Руцi. Бачыш, Разашарна хворая. Пасядзi смiрна хоць хвiлiнку. Хутка зноў будзе весела.

Руцi нездаволена адышла ад яе.

З таго кута, дзе на матрацы ляжала ўхутаная ў коўдры Ружа Сарона, данёсся рэзкi крык, якi раптоўна абарваўся. Мацi ўскочыла i падышла да яе. Ружа Сарона стаiла дыханне, у вачах у яе стаяў жах.

- Што з табой? - трывожна запыталася мацi. Ружа Сарона перадыхнула i зноў стрымала дыханне. Мацi раптоўна засунула руку пад коўдры i выпрасталася. Мiсiс Уэйнрайт! - крыкнула яна. - Даражэнькая мiсiс Уэйнрайт!

Маленькая тоўстая жанчына пайшла па вагоне да iх.

- Вы клiкалi?

- Гляньце! - Мацi паказала на твар дачкi. Ружа Сарона прыкусiла нiжнюю губу, на лбе ў яе выступiлi кропелькi поту, вочы блiшчалi ад жаху.

- Вiдаць, пачынаецца, - сказала мацi. - Раней часу.

Ружа Сарона глыбока ўздыхнула i расслабiлася. Яна расцiснула зубы i заплюшчыла вочы. Мiсiс Уэйнрайт нахiлiлася над ёю.

- Цябе ўсю схапiла - адразу? Глядзi на мяне, адказвай. - Ружа Сарона квола кiўнула галавой. Мiсiс Уэйнрайт павярнулася да мацi. - Так i ёсць, - сказала яна. - Пачалося. Раней часу, кажаце?

- Можа, гэта ад гарачкi.

- Ёй трэба ўстаць. Няхай трохi паходзiць.

- Яна не зможа. У яе сiлы няма.

- Але ж трэба, трэба. - Мiсiс Уэйнрайт паспакайнела, трымалася строга i дзелавiта. - Я не ў адной прыняла, - сказала яна. - Ну так, давайце прыкрыем дзверы. Каб не было скразняку. - Абедзве жанчыны налеглi на цяжкiя дзверы i засунулi iх, пакiнуўшы нешырокую шчылiну. - Зараз прынясу i нашу лямпу, сказала мiсiс Уэйнрайт. Твар у яе гарэў ад узбуджэння. - Эгi! - крыкнула яна. - Адвядзi адсюль малых, займiся iмi.

Мацi згодна кiўнула галавой.

- Правiльна. Руцi! Пайдзiце з Уiнфiлдам да Эгi. Ну, хуценька!

- А чаму? - запыталiся дзецi.

- Таму што так трэба. У Разашарны будзе дзiця.

- Я хачу паглядзець, ма. Ну дазволь.

- Руцi! Iдзi зараз жа. Хутчэй! - Калi гавораць такiм тонам, спрачацца не даводзiцца. Руцi i Ўiнфiлд нехаця паплялiся ў другi канец вагона. Мацi запалiла лiхтар. Мiсiс Уэйнрайт прынесла сваю лямпу-"маланку", паставiла яе на падлогу, i круглы язычок полымя ярка асвятлiў вагон. Руцi i Ўiнфiлд прытаiлiся за кучай сухога галля i асцярожна вызiралi адтуль.

- У яе дзiця народзiцца, i мы ўсё ўбачым, - шапнула Руцi Ўiнфiлду. - Ты стой цiха, а то ма не дасць нам глядзець. Калi яна гляне ў наш бок, ты затаiся за суччам. Мы ўсё ўбачым.

- Мала хто з дзяцей гэта бачыў, - сказаў Уiнфiлд.

- З дзяцей нiхто не бачыў, - з гордасцю заявiла Руцi. - Толькi мы ўбачым.

А каля ярка асветленага лямпай матраца мацi раiлася з мiсiс Уэйнрайт. Даводзiлася гаварыць голасна, бо па даху гулка барабанiў дождж. Мiсiс Уэйнрайт выняла з кiшэнi фартуха кухонны сякач i засунула яго пад матрац.

- Можа, i дарэмна гэта, - прабачлiвым тонам сказала яна. - У нас заўсёды так рабiлi. Але шкоды таксама нiякай.

Мацi кiўнула галавой у знак згоды.

- А мы клалi лямеш. Але гэта ўсё роўна, абы востра было, каб схваткi абрэзала. Дай бог, не доўга будзе мучыцца. Ну як, крыху палягчэла?

Ружа Сарона нервова кiўнула галавой.

- Пачынаецца?

- Канешне, - адказала мацi. - Народзiш добрае дзiця. Ты толькi нам памажы. Можаш падняцца i трохi пахадзiць?

- Паспрабую.

- Вось разумнiца, - пахвалiла мiсiс Уэйнрайт. - Ну што за разумнiца! Мы цябе падтрымаем, золатка. Мы з табой паходзiм.

Яны памаглi ёй падняцца i закалолi шпiлькай коўдру, накiнутую на плечы. Потым мацi падхапiла яе пад руку з аднаго боку, а мiсiс Уэйнрайт з другога. Яны падвялi яе да кучы сучча, паволi павярнулi i пайшлi назад, i так некалькi разоў, а дождж моцна барабанiў па даху.

Руцi i Ўiнфiлд нецярплiва сачылi за iмi.

- А калi яна пачне раджаць? - запытаўся Ўiнфiлд.

- Ш-ш!.. А то пачуюць i прагоняць нас.

Да iх далучылася Эгi, стала за суччам. Святло лямпы падала на худы твар i бялявыя валасы Эгi, а на сцяне скакаў цень ад яе галавы з доўгiм вострым носам. Руцi прашаптала:

- Ты калi-небудзь бачыла, як родзiцца дзiцяня?

- А то, - адказала Эгi.

- А хутка ўжо?

- О не, не хутка.

- Усё ж калi?

- Можа, толькi заўтра ранiцай.

- Гэ! - сказала Руцi. - Тады i падглядаць цяпер няма чаго. Ой! Гляньце!

Яна ўбачыла, што жанчыны раптам спынiлiся, Ружа Сарона ўся напялася i застагнала ад болю. Яе паклалi на матрац i выцерлi ёй лоб, а яна толькi пакрэктвала, сцiскаючы рукi ў кулакi. Мацi цiха супакойвала яе:

- Нiчога. Усё будзе добра, будзе добра. Сцiснi рукi. Цяпер губу прыкусi. Вось так, вось так.

Схваткi спынiлiся. Ёй далi крыху паляжаць i зноў паднялi, i ўсе трое сталi хадзiць узад i ўперад, узад i ўперад, перапыняючыся на час схватак.

Бацька прасунуў галаву ў шчылiну дзвярэй. З капелюша збягала вада.

- Чаго гэта вы дзверы засунулi? - запытаўся ён i ўбачыў жанчын, якiя хадзiлi сюды-туды па вагоне.

Мацi сказала:

- Яе час прыйшоў.

- Значыць... хочаш не хочаш застаёмся.

- Ага.

- Значыць, трэба рабiць плацiну.

- Трэба.

Бацька вярнуўся, плюхаючы па гразi, да рэчкi. Вада паднялася па беразе на чатыры цалi вышэй яго вешкi. Каля рэчкi пад дажджом стаялi дваццаць чалавек. Бацька крыкнуў iм:

- Давядзецца рабiць плацiну. У дачкi маёй схваткi. - Яго акружылi з усiх бакоў.

- Родзiць?

- Ага. Цяпер мы не зможам ехаць.

Высокага росту мужчына сказаў:

- Родзяць не ў нас. Нам ехаць можна.

- Канешне, - сказаў бацька. - Вам можна. Едзьце. Вас нiхто не трымае. Рыдлёвак усяго восем штук.

Ён падбег да самай нiзкай часткi берага i ўсадзiў рыдлёўку ў раскiслую зямлю. Паддзетая штыхом, яна, падымаючыся, чвякнула. Ён капнуў яшчэ раз i кiнуў штых гразi на самае нiзкае месца на беразе. А побач з iм выстраiлiся i iншыя. Яны навальвалi доўгi насып, i тыя, каму рыдлёвак не хапiла, секлi вярбовае вецце, спляталi яго ў маты i ўтоптвалi нагамi ў насып. Ярасць працы, ярасць бiтвы апанавала ўсiх. Кiнутую рыдлёўку падхоплiвалi iншыя. Працавалi, скiнуўшы пiнжакi i капелюшы. Мокрыя кашулi i штаны шчыльна прылiплi да целаў, чаравiкi ператварылiся ў бясформенныя камякi гразi. Раптам з вагона Джоўдаў данёсся пранiзлiвы крык. Мужчыны спынiлiся, трывожна прыслухалiся i зноў узялiся за працу. Невысокi земляны вал даўжэў i нарэшце прымкнуў з двух бакоў да шашэйнага насыпу. Усе стамiлiся, рух рыдлёвак запаволiўся. I таксама павольна падымалася вада ў рэчцы. Яна пакрыла ўжо тое месца, куды былi кiнуты першыя штыхi зямлi. Бацька пераможна засмяяўся.

- Каб не наш вал, рэчка ўжо выйшла б з берагоў! - закрычаў ён.

Вада паволi падступала ўшчыльную да свежага насыпу, вымываючы з яго вярбовыя маты.

- Вышэй! - крыкнуў бацька. - Трэба яшчэ вышэй!

Змерклася, але праца не спынялася. Людзi ўжо зусiм выбiлiся з сiлы. Твары ў iх былi застылыя, змярцвелыя. Рухi сутаргавыя, як у аўтамата. Калi сцямнела, жанчыны паставiлi ў дзвярах лiхтары, выставiлi конаўкi з гарачай кавай, а самi адна за адной беглi да Джоўдавага вагона i працiскалiся ў яго праз вузкую шчылiну.

Цяпер схваткi зачасцiлi, з прамежкамi ў дваццаць хвiлiн. Ружа Сарона ўжо страцiла над сабой уладу. Яна моцна ўскрыквала ад нясцерпнага болю. А суседкi прыходзiлi зiрнуць на яе, гладзiлi яе па валасах i вярталiся ў свае вагоны.

Мацi добра распалiла печку i грэла ваду, налiўшы ва ўсе свае пасудзiны. Раз-пораз у дзверы зазiраў бацька.

- Усё добра? - пытаўся ён.

- Ага, здаецца, добра, - супакойвала яго мацi.

Калi стала зусiм цёмна, нехта прынёс да рэчкi кiшэнны электрычны лiхтарык. Дзядзька Джон шалёна арудаваў рыдлёўкай, кiдаў i кiдаў зямлю на верх насыпу.

- Ты лягчэй, лягчэй, - стрымлiваў яго бацька. - Пагубiш сябе.

- Iначай не магу. Чуць не магу яе крыкаў. Гэта... гэта як тады...

- Разумею, - сказаў бацька. - А ўсё ж такi ты лягчэй.

Дзядзька Джон усхлiпнуў:

- Я ўцяку куды-небудзь. Далiбог, уцяку, калi тут працы не будзе.

Бацька павярнуўся да яго спiнай.

- Як там мая адзнака?

Чалавек з электрычным лiхтарыкам накiраваў прамень на вешку. Дождж белымi палоскамi заблiшчаў на святле.

- Прыбывае.

- Цяпер будзе не так хутка, - сказаў бацька. - На тым беразе разальецца.

- А ўсё ж прыбывае.

Жанчыны зноў налiлi кавы ў конаўкi i паставiлi iх у дзвярах. З кожнай начной гадзiнай рухi людзей рабiлiся ўсё больш маруднымi, людзi з цяжкасцю, як ламавыя конi, выцягвалi ногi з глыбокай гразi. Яшчэ i яшчэ адна рыдлёўка зямлi на насып, яшчэ i яшчэ адзiн мат з вярбовага вецця. А дождж упарта лiў. Калi прамень лiхтарыка падаў на чый-небудзь твар, ён выхоплiваў з цемры ўтаропленыя ў пустату вочы i выступы жаўлакоў на шчоках.

Перейти на страницу:
На этой странице вы можете бесплатно читать книгу Гронкi гневу (на белорусском языке) - Джон Стейнбек.
Комментарии